بررسی حدیث غدیر و آثار عقیدتی آن از دیدگاه فریقین

بروز شکاف میان امت اسلامی و تقسیم ابتدایی آن ها به دو گروه شیعه و سنی، حاصل اختلاف در نوع برداشت از واقعه غدیر، به ویژه خطبه و حدیث غدیر، است. این پژوهش بر آن است تا برداشت های مختلف از حدیث غدیر را از دیدگاه فریقین بررسی نماید. با وجود واقعه غدیر، جایی برای اختلاف و تشتّت امت اسلامی پس از وفات رسول اکرم (ص) نبود؛ اما با این حال، مشاهده اختلافات عقیدتی و حضور حکام نالایق و خودکامه، نشان از عدم درک صحیح از حدیث غدیر و سوء استفاده تشنگان قدرت از این وضعیت دارد. برای دلالت حدیث غدیر بر جانشینی امام علی( به جای رسول خدا(، نشانه هایی وجود دارد که از آن جمله می توان به مکان غدیر، زمان تجمع حجاج، طرح موضوع در اجتماع بزرگ مسلمین، ایراد خطبه ای بلند، معرفی صریح علی( به عنوان جانشین، و مراسم ویژه بیعت اشاره کرد. اهمیت جایگاه حدیث غدیر در مسأله خلافت و جانشینی پیامبر آن قدر سرنوشت ساز است، که حضرت علی( پس از جریان سقیفه، در رویارویی با غاصبان خلافت و در محاجه ها و مناشدات خود، انتخابش در غدیر را به عنوان یکی از امتیازات خود برشمرده است. به علاوه، حضرت فاطمه(، اصحاب پیامبر، و ائمه( هم در دلالت ها و احتجاجات خود، بارها به واقعه غدیر اشاره کرده اند. البته در کنار این شواهد و مویدات روایی و تاریخی، امامیه دلایل عقلی را نیز بر دلالت های دیگر افزوده و با قدرت عقل، موضوع جانشینی حضرت را به اثبات رسانده اند. علی رغم وجود حدیث غدیر در منابع مهم اهل سنت، عده ای آن را منکر شده و ادعا نموده اند که چنین حدیثی وجود خارجی ندارد و در حقیقت، ساخته و پرداخته شیعیان است. اما با همه این تفاصیل و تفاسیر، روایات متعددی وجود دارد که شیخین علی رغم غصب مقام و موقعیت امام علی(، بر ممتاز بودن آن حضرت صحّه گذاشته و به اطرافیان خود توصیه می کردند تا با خاندان پیامبر مدارا کنند.